Zespół policystycznych jajników (PCOS – polycystic ovary syndrome) jest najczęściej występującą endokrynopatią wśród kobiet w wieku rozrodczym (3-12% populacji ogólnej). Stanowi również najczęstszą przyczynę niepłodności. Charakteryzuje się zaburzeniem czynności jajników, co skutkuje brakiem lub rzadkim występowaniem owulacji. Jak wspomóc leczenie PCOS za pomocą diety i stylu życia?

Diagnostyka PCOS

Aby stwierdzić PCOS, stosuje się kryteria Rotterdamskiez 2004 r. Konieczne jest stwierdzenie 2 z 3 podanych kryteriów:

  1. rzadkie owulacje lub ich brak
  2. nadmierny androgenizm potwierdzony laboratoryjnie
  3. cechy policystycznych jajników lub ich zwiększona objętość w obrazie ultrasonograficznym.

Aby zdiagnozować PCOS konieczne jest jednak wykluczenie innych przyczyn hiperandrogenizmu, np. wrodzonego przerostu nadnerczy, zespołu Cushinga czy hiperprolaktynemii.

PCOS, zespół policystycznych jajników, lelcia.pl

Przyczyny PCOS

Nie da się wyodrębnić bezpośredniej przyczyny zespołu policystycznych jajników. Na jego rozwój mają wpływ zarówno czynniki genetyczne, hormonalne, jak i środowiskowe. Warto zaznaczyć, że niewłaściwa dieta i styl życia sprzyjają rozwojowi tego zaburzenia. U otyłych kobiet PCOS diagnozowany jest dużo częściej niż w przypadku kobiet o prawidłowej masie ciała. Znaczący wpływ na rozwój tego schorzenia ma insulinooporność i towarzysząca jej hiperinsulinemia. Wysokie wartości insuliny mogą wzmagać problem przede wszystkim poprzez nasilanie produkcji androgenów.

Objawy PCOS

Objawy zespołu policystycznych jajników mogą być bardzo różnorodne, jednak najpowszechniejsze z nich to:

  • brak lub rzadkie miesiączki
  • hirsutyzm (owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn)
  • wahania masy ciała
  • otyłość brzuszna
  • ciemne plamy na skórze, tzw. rogowacenie ciemne (acanthosis nigricans)
  • wahania nastrojów
  • obniżone libido
Hirsutyzm to jeden z objawów PCOS, lelcia.pl

Dieta w PCOS

U kobiet, u których został stwierdzony zespół policystycznych jajników, zmiana stylu życia jest podstawą w dążeniu do zdrowia. Bardzo istotne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała lub redukcja w wypadku nadwagi i otyłości. W badaniach wykazano, iż po zredukowaniu 15% masy ciała, profil hormonalny oraz regularność cyklu miesięcznego uległy znaczącej poprawie.

Innymi kwestiami, o które należy zadbać u kobiet cierpiących na PCOS jest kontrola gospodarki węglowodanowej oraz profilu lipidowego.

Dieta redukcyjna a PCOS

Jeśli cierpiąc na PCOS towarzyszy Ci również nadmierna masa ciała, jej redukcja może znacznie poprawić funkcjonowanie Twoich jajników. Pierwszym z kroków powinno być obliczenie zapotrzebowania energetycznego, a następnie ustalenie kaloryczności diety redukcyjnej. Możesz to wykonać dzięki wskazówkom znajdującym się w artykule „Zapotrzebowanie kaloryczne – jak je obliczyć?”. Na osoby rozpoczynające swoją drogę z odchudzaniem czyha jednak wiele pułapek. Sugerujemy więc skorzystać z pomocy specjalisty, który bezpiecznie przeprowadzi Cię przez ten proces bez uszczerbku na zdrowiu.

Dieta o niskim ładunku glikemicznym

Jest szczególnie ważna, aby utrzymać stężenie glukozy i insuliny w ryzach. Zapobieganie nadmiernym wyrzutom insuliny jest w tym wypadku jedną z podstawowych czynności prowadzących do równowagi hormonalnej. Należy opierać swoją dietę o produkty jak najmniej przetworzone. Wymień jasne pieczywo na pełnoziarniste, płatki kukurydziane na owsiane, biały ryż na brązowy lub basmati. Sięgaj po makarony pełnoziarniste (dobrze sprawdzą się również te z mąki durum), grube kasze oraz nasiona roślin strączkowych.

Na temat diety w insulinooporności powstał cały wpis – „Od czego zacząć zmianę swojej diety przy insulinooporności?”. Zasady te sprawdzą się znakomicie również w przypadku PCOS.

Pełnoziarniste produkty zbożowe, lelcia.pl

Kontrola profilu lipidowego

Kobiety z zespołem policystycznych jajników są znacznie bardziej narażone na choroby układu sercowo-naczyniowego. Z tego względu, należy zadbać, aby dieta miała charakter kardioprotekcyjny. Bardzo ważną rolę odgrywa rodzaj tłuszczów w diecie. Należy zwiększyć w diecie podaż jednonienasyconych (JNKT) oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT), kosztem tłuszczów nasyconych (NKT) oraz trans (trans-KT). Z tego powodu unikaj tłustych produktów mięsnych, nabiału, a także żywności typu fast-food czy pieczywa cukierniczego. Warto natomiast włączyć do swojej diety produkty takie jak tłuste ryby morskie, oliwa z oliwek, olej rzepakowy, lniany, awokado, nasiona i orzechy.

PCOS a białko

Wybieranie produktów białkowych pochodzenia roślinnego, takich jak np. nasiona roślin strączkowych i ich przetwory, to bardzo dobry krok w przypadku kobiet z PCOS. W badaniach wykazano, iż zamiana białka pochodzącego z mięsa na roślinne pozytywnie wpływa na równowagę hormonalną kobiet. Należy jednak pamiętać o jego odpowiedniej podaży, co może być problematyczne w przypadku bazowania na produktach wyłącznie roślinnych.

Zespół policystycznych jajników, lelcia.pl

Mikro- i makroelementy ważne w PCOS

U osób borykających się z zespołem policystycznych jajników, należy zwrócić szczególną uwagę, aby dieta była zbilansowana i dostarczała wszystkich potrzebnych witamin i składników mineralnych. Bardzo ważną rolę odgrywają takie składniki jak potas, magnez, cynk, witamina D, kwas foliowy, żelazo, witamina B12. W przypadku ostatniej z nich – kobalaminy, są sytuacje, w których należy rozważyć jej suplementację. Jedną z nich jest dieta roślinna. Witamina B12 występuje wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego, z tego powodu jej suplementacja powinna być obligatoryjna w przypadku wegan. Inną sytuacją jest przyjmowanie metforminy (często stosowana w przypadku insulinooporności i PCOS). Zmniejsza ona wchłanianie witaminy B12, z tego powodu należy co pewien czas kontrolować jej poziom, a w razie konieczności rozpocząć suplementację.

Suplementy pomocne w PCOS

Witamina D

Zalecenie suplementacji witaminy D odnosi się do całej populacji Polski – nie inaczej jest w przypadku kobiet z zespołem policystycznych jajników. Należy suplementować 800-2000 j.m. w miesiącach od września do maja. W przypadku osób, które nie spędzają czasu na słońcu w godzinach okołopołudniowych, należy rozważyć całoroczną suplementację.

Mio-inozytol

Istnieje dużo opracować dotyczących wpływu suplementacji inozytolu na objawy PCOS. Przyjmowanie min. 1 g inozytolu na dobę wpływało pozytywnie na stosunek LH (hormon luteinizujący do FSH (hormon folikulotropowy). Poprawie uległy również parametry związane z insulinoopornością, takie jak glukoza i insulina na czczo oraz wskaźnik HOMA. Warto więc rozważyć suplementację mio-inozytolu w przypadku zespołu policystycznych jajników.

Suplementacja w PCOS, lelcia.pl

Podsumowanie

Zmiana stylu życia odgrywa ogromną rolę w leczeniu zespołu policystycznych jajników. W przypadku osób z nadmierną masą ciała, redukcja, powinna być jednym z pierwszych kroków prowadzących do równowagi hormonalnej. Należy jednak pamiętać, że nie tylko energetyczność, ale również jakość diety i dostarczanie wszystkich potrzebnych składników odżywczych odgrywają w tym procesie ogromną rolę. Nie bez znaczenia pozostaje także aktywność fizyczna, która poprawia wrażliwość tkanek na insulinę.

Piśmiennictwo:

Dodaj komentarz