W sieci krąży wiele dietetycznych mitów. Niektóre z nich leżą bliżej prawdy, inne mają z nią niewiele wspólnego. Część z nich może wywołać szkodliwe efekty dla zdrowia, inne nie stanowią takiego zagrożenia. Również wokół choroby Hashimoto narosło bardzo dużo mitów i półprawd. Osoba ze świeżo zdiagnozowaną chorobą może czuć się zagubiona w gąszczu sprzecznych informacji na temat zmian diety oraz stylu życia. W dzisiejszym artykule przedstawię Ci 5 najpopularniejszych mitów, które zarówno są przesyłane „pocztą pantoflową”, jak i mogą być rozpowszechniane poprzez media.
Mit nr 1. Musisz wyeliminować gluten chorując na Hashimoto.
Jeden z najpopularniejszych mitów, choć lepiej zaliczyć go do półprawd. Takie zalecenie możesz usłyszeć nawet od lekarza czy innego specjalisty, gdyż sytuacja z glutenem nie jest do końca wyjaśniona. Na chwilę obecną nie ma badań, które wskazywałyby na poprawę stanu klinicznego osób chorujących na Hashimoto po eliminacji glutenu.
Jak najprawdopodobniej powstał ten mit? Przede wszystkim, Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną, a te lubią chodzić parami, a nawet grupami. Z tego też powodu, wśród osób borykających się z autoimmunologiczną niedoczynnością tarczycy, dużo częściej występuje celiakia. Warto więc wykonać badania w kierunku choroby trzewnej (która może również przebiegać w postaci utajonej), jeśli występuje u Ciebie choroba Hashimoto. Jednak, na obecny stan wiedzy, nie jest wskazane prewencyjne stosowanie diety bezglutenowej u osób z tą chorobą, jeśli nie współwystępuje z nią celiakia.
Mit nr 2. Wyeliminuj laktozę, a najlepiej cały nabiał.
Podobnie jak w powyższym przypadku, nie jest wskazanie stosowanie diety bezlaktozowej w przypadku Hashimoto, bez innych wskazań. Jeśli nie cierpisz na nietolerancję laktozy lub alergię na białka mleka – nie musisz eliminować produktów mlecznych. Natomiast, wykluczenie z diety produktów laktozowych u osób cierpiących na tę nietolerancję, może pozytywnie wpłynąć na obniżenie poziomu TSH (hormonu tyreotropowego). Warto wspomnieć, iż kolejną chorobą autoimmunizacyjną, której występowanie jest częstsze u osób z Hashimoto, jest choroba Leśniowskiego-Crohna. Bardzo często towarzyszy jej zmniejszona tolerancja laktozy.
Mit nr 3. Chorując na niedoczynność tarczycy, bardzo ciężko jest schudnąć.
Zdanie to również możemy zaliczyć do półprawd. Nieleczona niedoczynność tarczycy może w znacznym stopniu obniżać zapotrzebowanie kaloryczne. Głównym tego powodem będzie zmęczenie, zmniejszona ruchliwość, ale także spowolnienie procesów metabolicznych czy ruchów perystaltycznych jelit. Spoczynkowe zapotrzebowanie energetyczne może być wówczas obniżone nawet o kilkanaście-kilkadziesiąt procent. Z tego też powodu, jeśli dana osoba po rozwinięciu się niedoczynności tarczycy będzie spożywać taką ilość żywności, jak przed chorobą – jej masa ciała będzie wzrastać.
Jednak, po wdrożeniu odpowiedniego postępowania farmakologicznego, niedoczynność tarczycy zostanie wyrównana, a stężenie TSH oraz hormonów tarczycy wrócą do normy. Metabolizm, a co za tym idzie, zapotrzebowanie energetyczne, najpewniej wrócą do stanu sprzed choroby. Z tego też powodu, redukcja masy ciała u osób z wyrównaną niedoczynnością tarczycy nie jest trudniejsza niż w przypadku osób zdrowych.
Uwaga: Warto jednak stale kontrolować funkcje tarczycy i być pod opieką lekarza endokrynologa. Niedoczynność tarczycy może się nasilać m.in. w okresach wzmożonego stresu czy stosowania nieprawidłowej diety.
Mit nr 4. Soja i warzywa kapustne są szkodliwe dla tarczycy i należy wyeliminować je z diety.
Kolejna półprawda. Soja oraz warzywa kapustne, ale także truskawki, proso czy szpinak, są źródłami goitrogenów, czyli substancji wolotwórczych. Ograniczają one wchłanianie jodu, a co za tym idzie, zmniejszają syntezę hormonów tarczycy. Soja, dodatkowo, zmniejsza wchłanianie leków zawierających lewotyroksynę (Euthyrox/Letrox).
Białko soi jest jednak bogatym źródłem tyrozyny – aminokwasu, który jest prekursorem hormonów tarczycy. Nie należy więc całkowicie eliminować jej z diety. Pamiętaj jednak o zachowaniu ok. 4-godzinnego odstępu między przyjęciem lewotyroksyny a spożyciem produktów sojowych. Nie powinny one więc występować w pierwszym posiłku.
Biorąc pod uwagę inne produkty wolotwórcze, aby wywołały szkodliwe efekty dla zdrowia, należałoby spożyć je w dużej ilości. Dodatkowo, odpowiednia obróbka termiczna (moczenie, gotowanie bez przykrycia), może znacznie obniżyć zawartość goitrogenów w tych produktach. Jeśli więc lubisz brokuły – nie musisz z nich rezygnować. Na co dzień wybieraj jednak gotowane, zamiast surowych czy pieczonych. Zadbaj również o odpowiednią podaż jodu.
Mit nr 5. Hashimoto można wyleczyć dietą, niepotrzebne są do tego leki.
Rozpowszechnianie tego typu informacji może wyrządzić bardzo wiele szkód. Hormony tarczycy są nam potrzebne do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Jeśli w wyniku stanu zapalnego spowodowanego chorobą Hashimoto (lub w wyniku innej przyczyny) dojdzie do pełnoobjawowej niedoczynności tarczycy, niestety, leki zawierające lewotyroksynę muszą nam towarzyszyć do końca życia. Tarczyca nie jest w stanie sama się odbudować.
Natomiast, za pomocą odpowiednio skomponowanej diety oraz zdrowego stylu życia jesteśmy w stanie spowolnić dalszy rozwój choroby. Możemy wspomóc pracę tarczycy poprzez dostarczenie składników diety niezbędnych do jej prawidłowej pracy. Zastosowanie diety przeciwzapalnej może prowadzić do „wygaszenia” stanu zapalnego, a co za tym idzie, zmniejszenia reakcji autoimmunologicznej niszczącej tarczycę. Więcej na temat diety przeciwzapalnej znajdziesz w artykule: Stan zapalny – jak powinna wyglądać dieta i dla kogo jest wskazana?
Piśmiennictwo:
- Passali M., Josefsen K., Frederiksen J. L. i wsp.: Current evidence on the efficacy of gluten-free diets in multiple sclerosis, psoriasis, type 1 diabetes and autoimmune thyroid diseases, Nutrients 2020, doi: 10.3390/nu12082316
- Pastusiak K., Michałowska J., Bogdański P.: Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2017, 8, 155–160
- Gulbicka P., Grzymisławski M.: Czynniki metaboliczne jako przyczyna zaparć stolca, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2017, 8, 55–62
- Lachowicz K., Stachoń M., Pałkowska-Goździk E. i wsp.: Fizjologiczne aspekty postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto, Kosmos 2019, 2, 201-214
- Kościcki B., Chmielarz M., Szczurek D. i wsp.: Rola diety w profilaktyce i leczeniu wybranych jednostek chorobowych, 39-52 [W]: Krzystyniak K. L., Klonowska J. (red.), Nowe trendy w Dietetyce, Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia w Warszawie, Warszawa 2019